درزگیر بتن چیست؟
درزگیر بتن، به عنوان یک ماده حیاتی در صنعت ساخت‌وساز، نقش کلیدی در حفاظت از سازه‌های بتنی ایفا می‌کند. این محصول، که اغلب به صورت درزگیر دو جزیی بر پایه پلی یورتان و بدون حلال تولید می‌شود، پس از اختلاط دو جزء و اجرا در داخل درزهای بتنی یا آسفالتی، در مدت زمان مشخص واکنش شیمیایی ایجاد کرده و درز را به طور کامل آب‌بندی می‌نماید. این ماده با چسبندگی بسیار بالا به سطوح بتنی و آسفالتی، در برابر دوره‌های مکرر انقباض و انبساط بتن مقاومت عالی نشان می‌دهد و کیفیت خود را حفظ می‌کند. علاوه بر این، درزگیر بتن مقاومت شیمیایی مناسبی در برابر حلال‌های متعارف صنعتی دارد.
درزگیرها در بتن، حداقل نفوذ مایعات، جامدات و گازها را تضمین کرده و از بتن در برابر آسیب‌های احتمالی محافظت می‌کنند. در کاربردهای خاص، عملکرد ثانویه آنها شامل بهبود عایق حرارتی و صوتی، تعدیل ارتعاشات و جلوگیری از مشکلات غیرمنتظره در دوره بهره‌برداری است. سیستم‌های حفاظتی درزها، عایق‌بندی ترک‌خوردگی‌ها، درزهای انقباضی (کنترلی)، درزهای انبساطی و درزهای اجرایی را پوشش می‌دهد.
نکات کاربردی برای اجرای درزگیر بتن
برای دستیابی به کیفیت مطلوب در کاربری درزگیر بتن، رعایت نکات زیر ضروری است:
- سطوح بتنی درزها باید کاملاً تمیز و عاری از چربی، رطوبت و گرد و غبار باشد.
- به منظور افزایش چسبندگی، اعمال یک لایه پرایمر بتن با قلم‌مو بر روی سطوح بتنی توصیه می‌شود. اجرای درزگیر پس از خشک شدن پرایمر (از ۱ ساعت تا حداکثر ۲۴ ساعت) امکان‌پذیر است.
- این محصول شامل رزین و هاردنر است که بر اساس نسبت‌های مندرج روی ظروف مخلوط شوند. پس از اختلاط و دستیابی به فام یکنواخت، با استفاده از کاردک مناسب در داخل درزها اعمال گردد.
- مناسب‌ترین بازه دمایی محیط برای اعمال ۱۵ تا ۳۵ درجه سانتی‌گراد است.
- پس از اختلاط، حداکثر زمان بهینه برای اعمال ۲۰ دقیقه است.
- پس از اجرا، حداقل تا ۶ ساعت از استفاده خودداری شود تا واکنش کامل دو جزء صورت گیرد و چسبندگی به بتن برقرار شود.
انواع درزها در بتن
در سازه‌های بتنی، انواع درزها بر اساس عملکرد و دلایل ایجاد آنها دسته‌بندی می‌شوند:
ترک‌ها
دلایل ترک‌خوردگی بتن شامل جمع‌شدگی، تغییرات دمایی، تنش‌های سازه‌ای و کوتاه‌شدن کرنش‌های بلندمدت است. پیش از انتخاب درزگیر (بتونه)، دلیل ترک‌خوردگی باید تعیین و ترک‌های مؤثر شناسایی شود. در برخی موارد، نیاز به چسبندگی سازه‌ای ترک وجود دارد، در حالی که در موارد دیگر باید از ایجاد گیرداری سرتاسری اجتناب کرد.
درزهای انقباضی (کنترلی)
این درزها به صورت طراحی‌شده اجرا می‌شوند تا ترک‌خوردگی‌های ناشی از انقباض بتن را تعدیل و منظم کنند. اغلب در سطوح ضعیف یا با ابزار برش‌دهنده، در مقطع بتن طی ۲۴ ساعت اولیه ایجاد می‌شوند.
درزهای انبساطی (جداسازی)
این درزها از شکاف‌خوردگی، شکستگی و پیچیدگی در مجاورت سازه‌های بتنی جلوگیری می‌کنند. این مشکلات می‌تواند ناشی از انتقال نیروهای فشاری، انبساط، بارهای اعمال‌شده یا اختلاف جابه‌جایی‌ها باشد (بر اساس ACI 504R). درزهای انبساطی با ایجاد فضاهای کامل در بین واحدهای سازه‌ای ساخته می‌شوند.
درزهای اجرایی
این درزها قبل و بعد از انقطاع در جایدهی بتن، به ویژه در میان واحدهای پیش‌ساخته، ایجاد می‌شوند. محل‌ها بر اساس محدودیت‌های کاری تعیین شده و ممکن است افقی یا عمودی باشند (ACI 504R). بسته به طراحی، ممکن است نیاز به اقدامات خاصی برای یکپارچگی سازه‌ای باشد.
روش‌های آب‌بندی درزها و درزگیری اتصالات در بتن
روش‌های آب‌بندی شامل تکنیک‌های تخصصی مانند تزریق، مسیریابی و بتونه‌کاری، چسباندن، اجرای بتونه از پیش‌قالب‌بندی‌شده و سیستم‌های حفاظتی سطحی (مانند غشاهای الاستومری) است.
مصالح بکار رفته در درزهای بتن
مصالح رایج در تشکیل درزها در دال‌های بتنی عبارتند از:
- صفحه انعطاف‌پذیر: یک صفحه الیافی تراکم‌پذیر مانند فلکس‌سل، ارزان‌قیمت و به صورت نوارهای پیش‌بریده با ضخامت‌های ۱۲mm، ۲۰mm یا ۲۵mm. مناسب برای درزهای انبساطی با پهنای حداکثر ۳۰mm.
انواع درزگیر بتن
سه نوع اصلی درزگیر بتن عبارتند از:
- درزگیر گرم‌ریختنی: معمولاً با منشاء قیری؛ امروزه کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- درزگیر سرد‌اجرا: اغلب شامل مخلوط دو جزیی پلی‌سولفید با رزین و ماده کمکی؛ با تفنگ چسب پر شده و با کاردک صاف می‌شود. این نوع بیشترین کاربرد را دارد.
- درزگیرهای الاستومری پیش‌ساخته (لاستیک طبیعی یا مصنوعی): گران‌قیمت، نیازمند تمیزکاری و روغن‌کاری محل درز برای جاسازی تحت فشار.
درزگیرها به درزهای خشک بهتر می‌چسبند و در ۲۴ ساعت اول نباید تحت تردد قرار گیرند. می‌توان از پوشش موقت برای حفاظت استفاده کرد. انتخاب درزگیر بر اساس مشخصات پروژه یا راهنمایی سازندگان انجام شود.
درزگیرهای بتن (ماستیک)
در بازار، انواع درزبندها مانند سیلیکونی، پلی‌سولفیدی، آکریلیک، ضدآب، ضدحریق و اپوکسی موجود است. ماستیک نوعی درزبند الاستیکی است که به سطوح مختلف چسبیده و پس از خشک‌شدن، انعطاف‌پذیری خود را حفظ می‌کند. ماستیک پلی‌یورتان به شیشه، آلومینیوم، بتن، مرمر، استیل، تخته کانال و چوب چسبندگی عالی دارد و مقاومت گرمایی بالایی نشان می‌دهد. کاربرد آن در تعمیر کانال‌های گرمایشی و تهویه هوا برجسته است.
ماستیک پلی‌یورتان
این ماستیک بر اساس افزودنی‌ها برای پر کردن درزهای انبساطی در معرض تردد طراحی شده است. با رزین پلی‌یورتان، مناسب برای فضای باز و نور مستقیم خورشید، و گزینه ایده‌آل برای درزهای انبساطی در پوشش‌های آلومینیومی نما. قیمت آن بسته به شکل‌های مختلف در بازار متغیر است.
ماستیک پایه قیری
این ماستیک‌ها بر اساس نوع و کیفیت، عملکردهای متفاوتی دارند و در دو حالت سرد و گرم اجرا می‌شوند.
- ماستیک پایه قیری سرد: الاستیک بر پایه بیتومن رابر؛ به صورت طبیعی خشک شده و مقاومت بالایی در برابر حرارت و شرایط جوی دارد.
- ماستیک پایه قیری گرم: الاستیک بر پایه بیتومن رابر؛ برای درزهای اجرایی و انبساط مصرف می‌شود.